“ Doğduğumuz zaman dünyaya hiçbir şey getiremediğimiz gibi, ölürken de hiçbir şey götüremeyiz”
( Victor Hugo )
Ölüm her canlı için kaçınılmazdır. Yakınınızı kaybetmek başlı başına son derece üzücü iken, bu süreçten sonra yüzleşmeniz gereken bürokratik işlemler bulunmaktadır.
Türk Hukuku’nda mirasçılık düzenlemesi ve kavramlarla ilgili olarak kısaca açıklamalarla başlayalım.
Türk Hukuk sistemi, mirasçılığı 4721 sayılı Medeni Kanun içerisinde düzenlemiştir.
Miras bırakanın vefatı anından itibaren bütün malvarlığı, alacakları ve borçları ile birlikte bir bütün halinde mirasçılara geçer.
Hukuk düzenlemesine göre; iki tip mirasçı vardır. Birincisi yasal mirasçı, diğeri atanmış mirasçılardır.
Yasal Mirasçılar : Kan bağından dolayı kanunda gösterilen kişilerdir.
Atanmış Mirasçılar : Miras bırakanın vasiyetname düzenleyerek, yasal mirasçıları dışında mirasçı olarak atanan kişilerdir.
Türk Hukuk Sistemi yasal mirasçılar yönünden zümre (topluluk) esasını benimsemiştir. Bu sistemine göre mirasçılar 3 zümreden oluşur.
1.Zümre : Vefat edenin alt soyudur. Yani çocukları ve torunlarıdır.
2.Zümre : Vefat eden kişinin anne, baba ve kardeşleridir.
3.Zümre : Vefat edenin büyük anneleri ve büyük babaları ve bunların alt soyları, yani
Dayı, teyze, hala ve onların alt soyudur.
Kendisinden önce gelen zümrede herhangi bir mirasçı varsa, miras o zümre içerisinde paylaşılır. Alt tarafa geçmez.
Peki, bunlar sayılmış ama sağ kalan eşin miras hakkı yok mu? Elbette var. Yasal evlilik birliği içerisinde olmak şartı ile eşin mirasçılığı ayrıca düzenlenmiştir. Sağ kalan eşin miras payı yukarıda sayılan zümreden kimlerle birlikte mirasçı olarak kaldığına göre değişir.
1. Zümre ile birlikte : Eşin miras payı bu durumda ¼’tür.
2. Zümre ile birlikte : Eşin miras payı bu durumda ½’dir.
3. Zümre ile birlikte : Eşin miras payı bu durumda ¾’tür.
Eğer hiçbir zümrede mirasçı yok ya da yalnızca hala, dayı, amca, teyze çocukları sağ ise eş tüm mirası alır. Eğer hiçbir zümrede mirasçı yok ve eş de sağ değilse miras hazineye (devlete) kalır.
Aynı zümre içerisinde hayatta olan mirasçılar miras hissesini bölüşürler. Kadın ve erkek arasında miras hukuku yönünden bir ayrım bulunmamaktadır.
Miras bırakanın birden fazla evlilik yapmış olması halinde, farklı evliliklerden doğan çocuklar mirastan eşit pay alırlar.
Evlat edinilen çocuklar da tıpkı doğal çocukları gibi mirastan pay alırlar.
Kabul edelim bazı durumlar insanın aklını karıştırıyor. Aşağıda en fazla karşılaşılan durumları örnekleri ile açıklamaya çalışacağım.
Bir kişinin vefatı halinde öncelikle vasiyeti var mı ona bakılır. Eğer vasiyeti varsa, mirasçıların payları değişebileceği gibi atanmış mirasçı ortaya çıkabilir.
Gelelim örneklere;
Vefat eden kişinin geride boşandığı eşi, boşandığı eşinden doğan 1 kızı, yeni eşi ve yeni evliliğinden de 2 çocuğu olsun. Bu durumda;
Boşanan eş mirastan pay alamaz.
Önceki evliliğinden de olsa kan bağı nedeniyle kızı mirasçıdır.
Yeni eşi çocuklarla birlikte (1.zümre) mirasçı olduğu için mirasın ¼’ünü alacaktır.
Çocuklar ise kalan ¾ hisseyi kendi aralarında paylaşacaklardır. Yani her biri mirasın ¼’ünü alacaktır.
Vefat eden kişinin hiç çocuğu olmasın. Eşi halen yasal olarak evli olmalarına rağmen 3 yıldır terk etmiş olsun. Dini nikahlı eşi de olsun. Annesi vefat etmiş babası da sağ olsun. Vefat edenin 1 tane de erkek kardeşi olduğunu varsayalım.
Hemen belirtelim ki dini nikahlı eş mirastan pay alamaz. Mirasçı olabilmek için evliliğin yasal yollardan yapılmış olması gerekir.
Terk eden eşin ise mirasçılık sıfatı devam eder. Yasal evlilik birliği boşanma ile sona ermediği sürece her iki eş de birbirinin mirasçısıdır.
Eş; 2.zümre (anne-baba) ile mirasçı olduğu için ½’nini alacaktır.
Baba hayatta olduğu için ½’nin yarısını alacaktır. Yani ¼’ünü alacaktır.
Annesi kendisinden önce vefat ettiği için ona düşecek miras hissesi alt soyuna yani erkek kardeşine kalacaktır. Bu durumda erkek kardeşi de ¼ hisse alacaktır.
Vasiyetnameyi ve miras payının tescili uygulamalarını da başka bir yazımızda ayrıntılı ele alalım.
Av. Fahrettin Erdem Yıldızeli
Comments